‘Hij was een enorm talent, sommigen zeiden van het niveau van Johan Cruijff, en er waren honderden mensen bij zijn begrafenis. Op zijn graf staat een monument dat door zijn club ONA is geplaatst en nog altijd door ONA-erelid Arie de Wit wordt onderhouden.” Alle aanleiding om deze lokale voetballegende eens nader te onderzoeken.
De in Zwammerdam geboren Pieter Biesheuvel (1887-1957) trouwt op 25 september 1912 in Gouda met de Goudse Johanna Agatha Liepelt (1889-1938). Het stel vertrekt naar Bodegraven, waar dochter Neeltje Agatha (1914-1977) en zoon Pieter Rocus (1917-1984) worden geboren. Het derde en laatste kind, de naar zijn opa van vaderskant vernoemde Rocus, komt op 18 november 1924 in Amsterdam ter wereld. In 1928 keert het gezin terug naar Gouda, waar het aan de Tollensstraat 113 gaat wonen (in 1948/’49 hernummerd tot 42) en waar vader Pieter zijn beroep van kaashandelaar na enige tijd verruilt voor dat van chauffeur.
Rocus wordt dus een jongen van de Korte Akkeren en wordt begin 1936 lid van ONA (Ontspanning Na Arbeid). Bij de junioren wordt hij met ONA C dat jaar kampioen van groep 1 afdeling B. Al op jonge leeftijd valt hij op door zijn spelinzicht, fijne motoriek en balvaardigheid. Toeschouwers zullen later zeggen dat hij zich als een hinde over het veld bewoog.
Hij doorloopt vlot de ONA-rangen maar krijgt op 12 april 1938 een klap te verwerken als zijn moeder op slechts 48-jarige leeftijd overlijdt. Aangezien zijn zus Neeltje in december 1934 is getrouwd (en vertrokken), blijft vader Pieter met zijn twee zoons op Tollensstraat 42 achter. Gelukkig heeft Rocus het voetbal. In het seizoen 1938-1939 zit hij bij ONA A en ook daar eindigt hij met zijn ploeg bovenaan. Voor het seizoen ‘39/’40 wordt hij, pas 14 jaar oud, bij de grote jongens in ONA 2 opgesteld.
Door de Duitse invasie op 10 mei 1940 wordt deze competitie voortijdig afgebroken. Bij de start van de nieuwe competitie in september 1940 wordt de dan 15-jarige Rocus als linksbuiten in ONA 1 opgenomen, dat in de 3e klasse KNVB speelt.
In het seizoen ‘40/’41 maakt hij drie doelpunten en valt op doordat hij gemakkelijk tegenstanders passeert, afgemeten voorzetten geeft en harde schoten op doel lost. De bezetter voert in 1941 en 1942 veel ONA-spelers af naar Duitsland, waardoor de club slechts met drie elftallen in de competitie kan meedoen. In ONA 1 groeit Rocus Biesheuvel, die in deze jaren voordeel heeft van zijn jonge leeftijd, in de seizoenen 1941/’42 en 1942/’43 uit tot een vaste waarde. Hij scoort vier respectievelijk zes doelpunten, geeft menige voorzet waaruit een treffer resulteert en wordt geselecteerd voor het Goudse elftal dat tegen selecties van andere steden uitkomt
Tollensstraat 42
In februari 1943 trouwt hij met Annie Groeneveld (1926-1990), dochter van Adrianus Jacobus Johannes Groeneveld (1894-1976), eind 1921 als los werkman naar Gouda gekomen en later kruidenier geworden, en Annigje (“Annie”) van der Ham (1901-1964). Annie verlaat haar ouderlijke woning aan de Bockenbergstraat 91 en trekt in bij haar man aan de Tollensstraat 42. Het stel zal twee dochters krijgen, Johanna Agatha (Jannie, 1943) en Annigje L. (Wina, 1945-2009).
Zo rond zijn huwelijk stopt Rocus’ voetbalcarrière echter. Met een doelpunt draagt hij nog bij aan de 2-1 overwinning van ONA op Cromvliet op 14 februari 1943, maar daarna wordt het stil. Rocus is achttien en zijn leeftijdsvoordeel kwijt: hij moet zich melden voor de Arbeitseinsatz.
Veel ONA-spelers van het eerste en tweede elftal zijn door de bezetter naar Duitsland afgevoerd, en ook de inmiddels 18-jarige Rocus moet zich melden voor de Arbeitseinsatz. Doet hij dit niet, dan kunnen zijn vader, vrouw en babydochter worden gekort op hun voedseldistributiebonnen. In totaal zal hij negen maanden in Duitsland doorbrengen.
Voor het seizoen 1943/’44 doet de Duitse greep in de groep Goudse jongemannen zich flink gevoelen. Op 21 augustus 1943 staat in de Goudsche Courant: ‘Meeste elftallen geheel veranderd’ en ‘ONA […] dat zo te zien nog meer verzwakt is dan Gouda.’ Rocus Biesheuvel is uit de opstelling verdwenen: ‘Daarentegen is de linkervleugel der voorhoede dezelfde, die nog maar kort geleden als zoodanig optrad in het junioren A-elftal.’
Ook als Rocus in Gouda is teruggekeerd, laat hij zich niet op het
veld zien. Het seizoen 1944/’45 wordt in deze regio zelfs niet meer gespeeld. Op 3 september 1944 worden nog oefenwedstrijden voor de drie elftallen en een jeugdtoernooi aangekondigd, maar op Dolle Dinsdag (5 september 1944) wordt de competitie voorlopig stilgelegd. Vanwege de strenge Duitse maatregelen als reactie op de spoorwegstaking en de daaruit resulterende Hongerwinter wordt deze ook niet meer opgestart.
Bij de bevrijding in mei 1945 is het niet alleen dagenlang feest. In de Goudsche Courant van 26 mei 1945 worden alle ONA-leden opgeroepen ‘na een gedwongen rustperiode’ weer aan de wekelijkse trainingen deel te nemen, voorlopig op de donderdagavonden. Rocus Biesheuvel maakt op 1 oktober dat jaar zijn rentree bij ONA in een uitwedstrijd bij GSV die met 2-5 wordt gewonnen. Hij maakt in dat seizoen 1945/’46 acht doelpunten, waaronder een hattrick in de wedstrijd ONA – Westerkwartier die in 6-6 eindigt. Als linksbinnen ontwikkelt hij zich tot een nuttige verbindingsspeler die met goede passes, harde schoten en zuivere voorzetten strooit.
Dit doet hij ook in het seizoen 1946/’47, waar ONA 1 mede dankzij zijn inbreng en zeven doelpunten – waaronder een hattrick tegen Roodenburg – een gooi naar het kampioenschap doet. Hij is nog altijd een opmerkelijk sierlijke voetballer die over het veld lijkt te zweven, een sterk ontwikkeld spelinzicht heeft en volgens menigeen de beste speler van Gouda is. In dit seizoen is hij aanvoerder en een mooie toekomst als voetballer lijkt voor hem weggelegd. En dan ineens houdt het op.
Op 23 maart 1947 verslaat hij met ONA tegenstander Woerden met 7-2. Een dag later neemt hij afscheid van een bevriende vaandrig die naar Nederlands-Indië vertrekt. Rocus is dan sergeant-administrateur bij de School Verbindingstroepen in Den Haag en gelegerd in de Alexanderkazerne. Hierna raakt hij vermist. In de dagen daarna worden zijn kwartiermuts en potlood opgevist uit een door de Duitsers tot tankgracht uitgediepte stadsgracht tussen Malieveld en Diergaarde. Er wordt tevergeefs gedregd. Op de ochtend van 1 april wordt het dode lichaam van de 22-jarige Rocus echter bij een volgende zoektocht alsnog uit genoemde gracht opgevist.
Tegeltableau rond de uitvaart door ONA aangeboden aan de familie
Bij zijn begrafenis op Goede Vrijdag 4 april volgen bestuur en tal van ONA-spelers de stoet en zijn naar schatting zo’n tweeduizend vrienden, militaire collega’s en bewoners van de Korte Akkeren aanwezig. De stoet gaat van zijn huis langs het ONA-terrein waar de vlaggen halfstok hangen en drie minuten stilte in acht worden genomen. Bij de algemene begraafplaats wordt de kist, die is bedekt met de ONA-vlag en tal van bloemstukken, door zijn medespelers van ONA 1 naar het graf gedragen.
ONA-voorzitter H. van Soest, trainer van het eerste elftal J. de Hossen en kapitein T. Paap namens zijn militaire eenheid houden ieder een afscheidsrede. Van Soest roemt Biesheuvel als ‘een sieraad van de vereniging’. De gebroeders H. en J. Roodbol ontwerpen en vervaardigen in hun vrije tijd een monument ter herinnering aan een populaire vriend. Alle ONA-leden dragen bij aan deze steen met bal. Op zaterdag 31 mei 1947 wordt het op het graf geplaatst en door ONA-voorzitter Van Soest namens het ONA-bestuur aan de familie Biesheuvel overgedragen. In 1947 wordt ONA 1 overigens inderdaad
kampioen, maar het team slaagt er niet in naar de 2e klasse KNVB te promoveren.
Op 6 juli 1957 overlijdt vader Pieter; hij wordt in het graf van zijn zoon Rocus bijgezet.
In 2005 wordt het grafmonument door vandalen beschadigd. Enkele ONA-leden besluiten een nieuw monument te laten vervaardigen en plaatsen. Medefinancier Arie de Wit bezoekt en verzorgt het graf en het monument van Rocus Biesheuvel anno 2021 nog regelmatig.
